Hooguit een paar cent per liter kerosine kost het om de uitstoot van gevaarlijk ultrafijnstof uit vliegtuigen met 70 procent te verminderen. Zelden kan met zo weinig geld zoveel gezondheidswinst worden geboekt, maar de vliegindustrie vertikt het.
Dit blijkt uit het nieuwste rapport Health Impacts of Aviation UFP Emissions in Europe van CE Delft, uitgevoerd in opdracht van de Brusselse klimaatorganisatie Transport & Environment. Het onderzoek borduurt voort op een rapport uit 2022 waarin het bureau al een lans brak voor schonere vliegtuigbrandstof.
In een straal van twintig kilometer rond de 32 grootste vliegvelden van Europa (inclusief het Verenigd Koninkrijk) wonen 52 miljoen mensen die dagelijks worden blootgesteld aan te hoge concentraties van ultrafijnstof in de lucht die zij inademen.
Ultrafijnstof is zo klein dat het onzichtbaar is. Een stofje is ongeveer duizend keer zo klein als de dikte van een menselijke haar. Deze deeltjes dringen diep door in het lichaam. Via de longen worden ze opgenomen in het bloed en vinden ze hun weg naar organen en de hersenen. De deeltjes worden zelfs gevonden in de ongeboren vrucht.
Ernstige gezondheidsgevaren
Blootstelling aan ultrafijnstof levert op de langere termijn ernstige gezondheidsproblemen op, waaronder ademhalingsmoeilijkheden, hart- en vaatzieten en ondergewicht bij geboorte of zelfs vroeggeboortes.
Ultrafijnstof is goed toewijsbaar aan de vliegindustrie, omdat deze deeltjes veel kleiner zijn dan die uit bijvoorbeeld het weg- of railverkeer.
CE Delft heeft nu becijferd dat ultrafijnstof uit vliegtuigen de oorzaak is van 280.000 gevallen van verhoogde bloeddruk, 330.000 gevallen van diabetes en 18.000 gevallen van dementie in Europa. Basis voor deze cijfers is onder meer het onderzoek dat RIVM deed naar ultrafijnstof in de regio Schiphol.
Tot op heden bestaan er nog geen wettelijke grenzen aan de concentraties van ultrafijnstof, maar de Wereldgezondheidsraad waarschuwt al vijftien jaar tegen de gevaren.
Veel te hoge concentraties
Mensen die tot vijf kilometer afstand wonen onder een aanvliegroute ademen lucht in die gemiddeld 3.000 tot 10.000 fijnstofdeeltjes per kubieke centimeter bevat. Platformmedewerkers worden blootgesteld aan pieken tot zelfs 100.000 deeltjes, zo bleek onder meer uit metingen op Maastricht Airport.
Maar liefst 70 procent van deze luchtverontreiniging kan worden voorkomen als de vliegindustrie zou kiezen voor schonere kerosine. Dat kan via een fysisch proces dat hydrotreatment wordt genoemd en hooguit enkele centen per liter brandstof kost. Dit proces wordt al jaren toegepast bij brandstof voor auto’s en schepen, waardoor die minder fijnstof uitstoten.
Maar de vliegindustrie die altijd de mond vol heeft over innovatie, heeft er bewust voor gekozen door te gaan met vuilere brandstof om de extra kosten te ontlopen.
Goedkope remedie
“Het komt niet vaak voor dat een gezondheidsprobleem voor miljoenen mensen zo eenvoudig kan worden opgelost tegen zulke lage kosten. Dat is hier wél het geval: de vieze walmen uit straalmotoren kunnen drastisch worden verminderd door de kerosine te ontdoen van verontreinigingen”, aldus Carlos Lopez de la Osa van Transport & Environment.
“De sector vindt zichzelf altijd zo innovatief bezig met zogenaamd efficiënte vliegtuigen, maar blijft kerosine gebruiken die nodeloos de gezondheid van miljoenen Europeanen aantast.”
De onderzoeker roept de Europese Unie op om strengere normen op te stellen voor kerosine, temeer omdat de vliegindustrie zelf niets aan de problemen doet.
Lees ook ons eerdere artikel over dit onderwerp – Waar blijft potverdorie die zwavelarme kersonine?