Nieuw vrijgegeven documenten van het ministerie van Economische Zaken tonen aan dat Schiphol al jarenlang buiten de wet in bedrijf is. Ambtenaren bij I&W zoeken naarstig naar mogelijkheden om de huidige illegale status te legaliseren, ten koste van (de rechten van) omwonenden.
De stukken gaan onder meer in op een juridische analyse die is gemaakt door Justitie. Daarin worden de risico’s van het buitenwettelijk actief zijn van Schiphol expliciet benoemd en serieuze twijfels geuit over de referentiedatum voor de – binnenkort door de rechter te beoordelen – natuurvergunning van Schiphol.
Nergens blijkt Justitie uitsluitsel te kunnen geven. De ambtenaren raden dan ook aan tot nadere afstemming te komen, met de inzet van de landsadvocaat.
Blijvend gedogen
“Ook de komende jaren zullen een natuurvergunning en luchthavenverkeersbesluit ontbreken en blijft het risico van rechtszaken. Hoe juridisch houdbaar is daarom het voorstel van I&W, aangezien voor de komende jaren in feite de ene gedoogsituatie in de plaats komt van een andere?”, zo schrijven de ambtenaren.
De natuurvergunning blijkt een gloeiend heet hangijzer. “De stikstofuitstoot van Schiphol is relatief klein, maar vindt plaats over een groot aantal natuurgebieden, waarbij voor elk individueel gebied compensatie moet plaatsvinden.” Dat is in theorie goed mogelijk, maar in de praktijk nauwelijks te realiseren. Nog afgezien van het feit dat het ministerie voor een zeer ruime referentiesituatie heeft gekozen en het allerminst onzeker is of die situatie wordt erkend door de rechter.
Ronduit schokkend in de nieuwe documenten is de teneur. De overheid weet dondersgoed dat er een illegale situatie is ontstaan. In plaats van te zoeken naar oplossingen om Schiphol weer binnen de grenzen van de wet te brengen, zoeken de ambtenaren schier hopeloos naar geitenpaadjes om de illegaliteit te laten voortbestaan.
Legalisatie van illegale vliegbewegingen
“Vaststelling van het Luchthavenverkeersbesluit is noodzakelijk voor legalisatie van de wijze waarop door Schiphol in de praktijk sinds 2012 wordt gewerkt met baangebruik, aantal vliegbewegingen en hinderbeperking.”
De juridische puinhopen bij Schiphol zijn dan inmiddels zó groot geworden dat de minister-president zich er zelf mee moet bemoeien. In een overleg tussen ministers en topambtenaren schuift Mark Rutte himself aan. Daar wordt opnieuw een verontrustende conclusie getrokken. “De analyse van Justitie onderstreept het belang van het maken van tempo om tot een LVB te komen.”
Verderop in het verslag van die vergadering concluderen de ministers dat de stikstofopgave van de vliegindustrie vooral moet worden opgevangen door andere sectoren. Zelf wil de sector er niet voor opdraaien. Zowel de industrie als de landbouw moeten het stikstofprobleem van Schiphol maar gaan oplossen.
Boeren moeten het maar oplossen
Preciezer gezegd: in feite moeten de boeren het allemaal maar oplossen, want “de mogelijkheden bij de industrie zijn beperkt en zeer kostbaar.”
Het juridische moeras wordt uiteindelijk zo drassig dat I&W voor de zomer van 2022 geen andere oplossing meer ziet dan een substantiële krimp van Schiphol. Bij Economische Zaken slaat het in als een donderslag bij heldere hemel, getuige een nota aan de minister. EZ heeft geen idee waar dit wilde idee vandaan komt – van Schiphol of van I&W? Ook de achtergrond is onduidelijk. Is het de benodigde natuurvergunning of iets anders?
Wat in ieder geval duidelijk is voor EZ: de bestaande gedoogsituatie dient dringen gerepareerd te worden. Vooral omdat het ontbreken van een natuurvergunning een al jaren ontbrekend luchthavenverkeersbesluit in de weg staat.
Als de dood voor de rechter
Steeds opnieuw blijkt uit de documenten dat letterlijk ieder sluipweggetje onderzocht wordt om Schiphol niet in de weg te zitten, ondanks dat het vliegveld vrijwel alle wetgeving stelselmatig overtreedt. Er wordt geopperd besluiten te nemen die Schiphol de tijd moeten geven om de zaakjes op orde te krijgen. De ministeries – zowel EZ als I&W en Justitie – zijn als de dood voor ingrijpen van de rechter. Dat is de ultieme bevestiging van het feit dat burgerorganisaties als MOB en RBV op het juiste pad zitten met hun procedures.
Opmerkelijk zijpaadje in de nu vrijgegeven documenten: het internationale bestemmingennetwerk van KLM kan volgens de ambtenaren bij EZ ook bij veel minder vluchten worden behouden, als KLM maar efficiënter gaat werken. De huidige inefficiëntie van het bedrijf wordt zelden besproken in de huidige discussie over krimp. Maar de ‘suboptimale’ bedrijfsvoering van KLM blijkt een belangrijke factor in het overmatige vliegverkeer boven ons land.
