(leestijd circa 4 minuten)
Vanavond wordt Manon Luiting, tot voor kort voorzitter van vlieglobbyclub Corporate Travel Association, benoemd als ‘bewonersvertegenwoordiger’ in de Commissie Regionaal Overleg (CRO), een soort ‘Alders-tafel’ voor Rotterdam Airport. De benoeming leidt tot felle kritiek van omwonenden.
De keuze voor Luiting is gemaakt zonder overleg met de bewonersorganisaties en wordt gezien als een flagrante schending van de regels die inspraak van bewoners moeten waarborgen (toelichting).
BTV, een vereniging die meer dan 550 huishoudens uit Schiedam vertegenwoordigt, noemt de benoeming van Luiting “onacceptabel” en in strijd met de Wet luchtvaart. Volgens deze wet mag een bewonersvertegenwoordiger alleen worden aangesteld met instemming van een bewonersorganisatie. Die regel is in dit geval genegeerd.
In strijd met de wet
Voormalige lobbybaas Luiting werd door de gemeente Schiedam voorgedragen. CRO-voorzitter Monique List (oud-VVD-wethouder in Eindhoven) drukt de benoeming door ondanks eerdere waarschuwingen dat deze in strijd is met de wet.
Een brief van de CRO-secretaris uit 2023 bevestigt dat de wet geen ruimte laat voor de benoeming van een bewoner zonder de instemming van een bewonersorganisatie. Volgens de BTV is dit een structureel probleem bij de CRO in Rotterdam. Daar werden al eerder ‘bewonersvertegenwoordigers’ aangesteld die duidelijke connecties hebben met de vliegindustrie en niet konden rekenen op steun van een bewonersorganisatie.
De achtergrond van Luiting roept serieuze vragen op over haar geschiktheid om de belangen van omwonenden te vertegenwoordigen. Haar jarenlange betrokkenheid bij de reiswereld en haar recente rol als voorzitter van de zakenreis-lobbyclub doen vermoeden dat zij dichter bij de luchtvaartindustrie staat dan bij de bewoners die dagelijks te maken hebben met de geluidsoverlast en vervuiling van vliegveld Zestienhoven.
Ook KLM-piloot als ‘bewonersvertegenwoordiger’
De nieuwe benoeming staat niet op zich. Eerder werden een oud-KLM-piloot en een ex-medewerker van de Schiphol Group, eveneens zonder instemming van bewonersorganisaties, aangesteld. Deze keuzes versterken het beeld dat de belangen van de luchtvaartsector in de CRO oververtegenwoordigd zijn, ten koste van die van de omwonenden.
In tegenstelling tot de aanpak in Schiedam hield de gemeente Rotterdam zich wél aan de regels toen zij nieuwe bewonersvertegenwoordigers voorstelde. Voormalig wethouder Judith Bokhove (GroenLinks) vroeg zowel om advies van de wijkraden als om instemming van de bewonersorganisaties bij die benoemingen. Dit resulteerde in een goede verstandhouding tussen de bewoners en hun Rotterdamse vertegenwoordigers, in schril contrast met de moeizame relatie tussen de bewonersverenigingen en hun ‘vertegenwoordigers’ uit de gemeenten Lansingerland en Schiedam.
Juridische stappen
BTV overweegt juridische stappen om de benoeming van Luiting aan te vechten. “Dit is een principekwestie”, aldus voorzitter Alfred Blokhuizen. Eenmaal benoemd kan een bewonersvertegenwoordiger tot wel zestien jaar blijven zitten en zo een jarenlang enorme invloed uitoefenen, terwijl de burgers waar het om gaat effectief buitenspel zijn gezet.
Met de benoeming lijkt de CRO vooral voorstanders van de luchtvaart aan tafel te verwelkomen. Dat leidt volgens BTV tot een scheve verhouding. Blokhuizen trekt de vergelijking met de toenmalige Alders-tafel en de Omgevingsraad Schiphol. Daar hadden de bewoners ook niets in te brengen, maar moesten zij wel steeds tekenen bij het kruisje zonder ook maar enige invloed te hebben op de uitkomsten van het overleg.
“Het stinkt naar netwerkcorruptie“, verzucht de BTV-voorzitter, verwijzend naar een artikel van lector Weerbare Democratie Willeke Slingerland. Dat is een fenomeen waarbij connecties en belangen in netwerken belangrijker worden dan de regels, de wet en transparantie.
Infiltratie door vliegindustrie
De situatie rond de benoeming van Luiting staat symbool voor een bredere zorg over de democratische vertegenwoordiging in de besluitvorming rondom luchthavens. De CRO is bedoeld om de stem van omwonenden te waarborgen, maar met de groeiende infiltratie door de luchtvaartsector raken de belangen van de omwonenden steeds meer ondergesneeuwd.
BTV hoopt dat gemeenten zoals Rotterdam en Lansingerland, die ook weer op zoek zijn naar nieuwe bewonersvertegenwoordigers, zich wel aan de regels houden. “Omwonenden verdienen een eerlijke vertegenwoordiging, niet pionnen uit de luchtvaartsector”, aldus Blokhuizen.
Met de juridische stappen hoopt BTV de benoeming van Luiting terug te draaien. Een voor de CRO negatief vonnis zou de transparantie en de legitimiteit van het overlegorgaan onder druk zetten. Het toch al niet grote vertrouwen van burgers in het luchtvaartoverleg wordt dan verder ondermijnd.
Netwerkcorruptie verwijst naar een subtiele en vaak moeilijk te detecteren vorm van corruptie, waarbij macht en invloed binnen informele netwerken worden misbruikt om persoonlijke of zakelijke voordelen te verkrijgen. In tegenstelling tot klassieke corruptie, waarbij vaak sprake is van directe omkoping of fraude, draait netwerkcorruptie om het benutten van sociale en professionele netwerken om de regels te omzeilen, beslissingen te beïnvloeden of macht te concentreren zonder transparantie.
In deze netwerken worden belangrijke posities en besluiten bepaald op basis van onderlinge relaties, persoonlijke loyaliteit of wederzijdse belangen, in plaats van op basis van objectieve criteria zoals kwalificaties, integriteit of wettelijke procedures. Dit leidt tot scheve machtsverhoudingen, waarbij bepaalde individuen of organisaties bevoordeeld worden, vaak ten koste van het algemene belang of de publieke zaak.
Kenmerken van netwerkcorruptie- Informele netwerken: De macht concentreert zich binnen een kleine groep mensen die elkaar kennen via professionele of persoonlijke banden, zoals oude collega’s, vrienden of mensen uit dezelfde sector.
- Gebrek aan transparantie: Beslissingen worden vaak genomen achter gesloten deuren, zonder openbare verantwoording of toezicht.
- Wederzijdse belangen: Mensen binnen deze netwerken helpen elkaar aan posities of contracten, in ruil voor toekomstige gunsten of wederdiensten, zonder dat dit openlijk wordt erkend.
- Vertrouwen in relaties boven regels: Netwerken vertrouwen meer op onderlinge persoonlijke relaties dan op formele wetten of procedures, waardoor regels en objectieve processen worden omzeild.
Een voorbeeld van netwerkcorruptie kan voorkomen in overheidsinstellingen of bedrijven waar bepaalde personen worden benoemd op invloedrijke posities, niet vanwege hun geschiktheid of expertise, maar vanwege hun connecties binnen een netwerk. Dit kan leiden tot een systeem waarin machthebbers elkaar versterken, en outsiders weinig kans krijgen om door te dringen, ongeacht hun bekwaamheid.
Netwerkcorruptie ondermijnt de integriteit van democratische processen en instituties omdat het publieke vertrouwen wordt geschonden. Het geeft de indruk dat regels niet voor iedereen gelijk gelden en dat bepaalde mensen of bedrijven bevoordeeld worden zonder dat dit formeel aan het licht komt.
bron: ChatGPT