Vandaag is een zwarte dag voor alle omwonenden van vliegvelden. De hoogste rechter in ons land oordeelt dat de krimp van Schiphol voorlopig van de baan is. Daarmee wordt het vijftien jaar lang overtreden van de wet door Schiphol nog langer gerekt.
Dit is de conclusie uit het arrest van de Hoge Raad van vanmorgen. De raad vernietigt het eerdere arrest van het gerechtshof in Amsterdam dat het niet nodig zou zijn om een Europese procedure te doorlopen alvorens Schiphol te doen krimpen. De zaak moet nu opnieuw worden behandeld door het gerechtshof van Den Haag.
Eerder verscheen de luchtvaartsector onder aanvoering van KLM met een compleet circus van meer dan twintig Zuidas-advocaten bij de rechtbank om de krimp te stuiten. De sector is doodsbang voor krimp, vooral omdat het internationaal een precedent zou scheppen om ook andere vliegvelden te kortwieken vanwege de overmatige herrie en vervuiling.
Tot zover de rechten van de mens
Met het arrest geeft de Hoge Raad internationale luchtvaartverdragen een hogere status dat het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). De facto legaliseert de rechter een illegale situatie die al meer dan een decennium lang wordt gedoogd. Onder juristen ontstond veel discussie over het eerdere advies van de advocaat-generaal dat nu is gevolgd door de rechters.
Binnen de bestaande wet- en regelgeving zijn volgens het ministerie van Infrastructuur hooguit zo’n 400.000 vluchten mogelijk op Schiphol. Dit aantal wordt ieder jaar overschreden met uitzondering van de covid-periode. Maar Schiphol aan de wet houden, is volgens de hoogste rechter kennelijk een stap te ver.
Dit betekent dat het ministerie – nu aangevoerd door luchtvaartliefhebber en PVV-minister Barry Madlener – eerst de uitkomsten moet afwachten van de omslachtige Europese ‘balanced approach’-procedure alvorens een lager maximum aantal vluchten voor Schiphol kan worden vastgesteld. Het is nog maar de vraag of de PVV-er de krimp überhaupt zal doorzetten.
EU-procedure volgde na intensieve lobby
Die Europese procedure is ingesteld na intensieve lobby van de internationale vliegindustrie. Kort gezegd betekent het dat letterlijk alle alternatieven voor minder vliegoverlast moeten worden bestudeerd voordat tot krimp kan worden besloten.
De uitspraak is opmerkelijk omdat in een andere rechtszaak de rechter juist oordeelde dat er binnen een jaar een einde moet komen aan het jarenlang overschrijden van alle wet- en regelgeving door Schiphol. Omdat de huidige activiteiten de wettelijke grenzen overschrijden, is er juist geen Europese procedure nodig, zo oordeelde de rechter in de zaak van de stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV) tegen de Staat.
Het nieuwe arrest heeft geen betrekking op de uitspraak in de RBV-zaak, maar de twee vonnissen staan nu loodrecht op elkaar en de minister heeft al aangekondigd tegen het RBV-vonnis in beroep te gaan. De tegenstrijdigheid illustreert perfect de wankele juridische basis onder de huidige activiteiten van Schiphol.
Verkeerde afslag
Het nieuwe vonnis bewijst ook dat voormalig minister Mark Harbers met zijn beslissing om Schiphol een beetje te laten krimpen vanwege de geluidsoverlast heeft gekozen voor de verkeerde route. Alleen bij krimp vanwege de overlast hoeft de Europese route te worden gevolgd, voor alle andere goede argumenten om Schiphol te laten krimpen (klimaat, stikstof, gevaarlijke uitstoot), was die tussenstap overbodig geweest en had de krimp al een feit kunnen zijn.
Die verkeerde afslag is niet toevallig gekozen, maar is het resultaat van een politiek spelletje door de vorige minister die zelf helemaal geen voorstander is van krimp. Door geluid als criterium te kiezen, wist hij dat Brussel de krimp op zijn minst zou vertragen en mogelijk zelfs zou tegenhouden. Met de ‘krimp voor de bühne’ kon de minister goede sier maken bij de rechter in de RBV-zaak en hield hij omwonenden aan het lijntje, zo blijkt mede uit vele vrijgegeven overheidsdocumenten.
Krimp niet van de baan
Krimp van Schiphol is hiermee niet van de baan. Immers dient de zaak opnieuw te worden behandeld door het gerechtshof van Den Haag, waarbij de rechters opnieuw de keuze zullen moeten maken welke wetgeving van groter belang is: de regels van de internationale vlieglobby of de regels van het mensenrecht.
Bovendien lopen er tal van andere zaken die tot een reductie van het aantal vluchten op Schiphol kunnen leiden, zoals de voortzetting van de procedure van RBV en het beroep tegen de gammele natuurvergunning die aan Schiphol is gegeven. De ironie is dat waar de Europese geluidsregels krimp van Schiphol voorlopig blokkeren, het juist de stikstofregels van de EU zijn die voor een veel grotere krimp kunnen zorgen.