Een twintigtal vooraanstaande hoogleraren economie vinden dat veel- en ver-vliegers en overstappers veel meer moeten gaan bijdragen aan de schade die zij aanrichten met hun vlieggedrag.
De professoren erkennen het belang van de luchtvaart voor de Nederlandse economie, maar zien tegelijkertijd dat de samenleving wordt opgescheept met kosten die eigenlijk moeten worden betaald door de vervuiler – de vliegconsument dus.
Dit stellen zij in een gezamenlijke publicatie op ESB.nu, een toonaangevende site over economische ontwikkelingen.
Het is de economen een doorn in het oog dat de luchtvaart niet hoeft te betalen voor maatschappelijke kosten als de aanleg en onderhoud van infrastructuur en de schade die lawaai en uitstoot veroorzaken. “Dit zijn reële kosten waar uiteindelijk iemand de prijs voor betaalt”, aldus de oproep.
Kinderen met concentratieproblemen
“Omwonenden worden ziek of overlijden zelfs eerder, er is sprake van luchtvervuiling. Vermoeide werknemers die na een gebroken nacht minder productief zijn, kinderen met concentratieproblemen op school, de schade van extreem weer door klimaatverandering.”
Volgens de hoogleraren betaalt de luchtvaartsector op dit moment slechts 30 procent van de externe en infrastructuurkosten, terwijl automobilisten volledig opdraaien voor deze uitgaven.
Vooral reizigers op verre vluchten worden ontzien. Zij betalen slechts tien procent van de externe kosten vanwege de vrijstellingen voor btw, brandstofaccijns en de lage vliegtax. Voor korte vluchten is 60 tot 80 procent van de kosten gedekt.
Geen goede afweging
“Passagiers betalen te weinig voor de schade die ze aanrichten. Overigens veelal zonder dat ze het zelf weten. Daardoor kunnen ze geen goede afweging maken tussen de kosten en baten van hun beslissing om wel of niet te gaan vliegen”, zeggen de economen.
Het huidige kabinetsplan om de tickettax op lange vluchten met ingang van 2027 te verhogen, noemen zij een stap in de goede richting maar onvoldoende om de aangerichte schade te compenseren. Zij roepen op tot een grotere stijging van deze belasting, plus invoering van een tickettax voor overstappers.
De Nederlandse luchtvaart laat immers nog steeds een jaarlijkse rekening openstaan van zo’n 4 miljard euro aan de belastingbetaler. Die wordt nu voor een belangrijk deel betaald door de 60 procent van de bevolking die in een willekeurig jaar niet vliegt. Zij betalen zelfs mee aan de kosten van buitenlandse overstappers.
Er is meer dan voldoende ruimte om de tickettax te verhogen, zo vinden de hoogleraren. In buurland Verenigd Koninkrijk loopt de tickettax al op tot 240 euro op de langste vluchten. In ons land is dat vooralsnog niet meer dan 29 euro.
Groot draagvlak voor hogere vliegtax
De economen verwachten dat het draagvlak voor het verhogen en uitbreiden van de vliegbelasting richting overstappers kan rekenen op een breed maatschappelijk draagvlak. “Deze maatregelen bieden de meerderheid van de Nederlanders – zestig procent vloog in 2023 niet één keer – enkel voordelen.”
“Terwijl alle Nederlanders profiteren van minder overlast, een betere gezondheid en een lagere dreiging van klimaatverandering. De overheid kan met de extra inkomsten bijvoorbeeld de belasting op arbeid verlagen of voorkomen dat deze verder omhoog moet.”
De tien procent veelvliegende Nederlanders die samen bijna 70 procent van de vluchten maken gaan er níet op vooruit, zo weten deze economen. “Maar dat vinden de meeste Nederlanders ook rechtvaardig. Uit onderzoek blijkt dat ‘de vervuiler betaalt’ een van de meest gesteunde verdelingsbeginselen is voor het klimaatbeleid.”