(leestijd circa 3 minuten)
In de afgelopen drie jaar zijn er op de website vliegherrie.nl ruim 435.000 meldingen van overlast door vliegverkeer geregistreerd. Maar wie leest die allemaal en wat zijn de conclusies die volgen uit al die persoonlijke berichten?
Voor de vliegindustrie is de website een ware nachtmerrie. Het openbaar publiceren van meldingen door omwonenden gaat rechtstreeks in tegen alle tactieken die de sector inzet om de publieke discussie over overlast en vervuiling te ontlopen. Het liefst vermijdt men iedere kritiek of aandacht voor het onderwerp.
Maar ruim 400.000 losse meldingen zijn voor niemand te overzien, zeker niet als er op sommige dagen meer dan duizend nieuwe meldingen bijkomen. Het zoeken was naar een methode om niet alleen iets met de statistieken van de site te doen, maar ook met de inhoud. Hoe kan uit de enorme massa aan meldingen een totaalbeeld worden gedestilleerd?
Overleg met inspectie
In eerder overleg met de Inspectie Leefomgeving & Transport opperde SchipholWatch de inzet van kunstmatige intelligentie (AI, articial intelligence) om de meldingen toegankelijk en bevraagbaar te maken. Samen met een bedrijf dat zich specialiseert in AI werd een onderzoeksvoorstel ingediend, maar dit werd afgewezen omdat de inspectie zelf al beschikt over een afdeling die zich bezighoudt met AI.
ILT vroeg daarom de geanonimiseerde meldingen toe te sturen, zodat specialisten ermee aan de slag konden gaan. De data is in februari van dit jaar opgestuurd, maar daarna werd het doodstil. Ondanks herhaald informeren werd er van de inspectie niets meer vernomen.
Dan maar zelf doen
Daarom heeft SchipholWatch nu zelf het initiatief genomen om met behulp van AI-experts de site vliegherrie.nl te analyseren en samen te vatten. Daarvoor is een tool ingezet van Google – NotebookLM. Daarin kan eenvoudig het webadres van de site worden ingevoerd. Vervolgens is het mogelijk alle denkbare vragen te stellen over de site en de meldingen.
De resultaten zijn niet per se verrassend, maar geven een goed inzicht in de problematiek van omwonenden van vliegvelden.
Na analyse van de – op het moment van schrijven – 435.000 meldingen blijkt veruit de meest genoemde klacht de geluidsoverlast te zijn. Mensen beschrijven het geluid als “ongelooflijk”, “afschuwelijk” of “stressvol”. Ze ervaren het geluid als storend tijdens dagelijkse activiteiten als telefoneren, tv-kijken of tijdens de vrije tijd.
Melders blijken zich ook te storen aan de hoge frequentie van vluchten, met vliegtuigen die “continu” en “de hele dag” overkomen. Het versterkt de overlast die zij toch al ervaren vanwege de herrie.
Gevoelens van gevaar door laagvliegen
Ook de geringe vlieghoogte blijkt een grote bron van ergernis. Laag vliegen wordt als bijzonder storend ervaren. Behalve meer geluidsoverlast creëert het een sterk gevoel van onveiligheid bij veel mensen.
De Aalsmeerbaan is op vliegherrie.nl de meest genoemde startbaan van Schiphol. Mensen klagen over de veelvoudige inzet van deze baan, ondanks de nabijheid van veel woonkernen.
In de tijd blijken steeds meer mensen zich zorgen te maken over de vieze uitstoot van het vliegverkeer. Nauw daarmee samen hangen gemelde gezondheidsklachten.
Impact op gezondheid reëel
Mensen hebben onder meer last van stress, concentratieverlies, beklemming en hartkloppingen als gevolg van de herrie. Gezien het grote aantal klachten hierover is de kans groot dat de negatieve impact op de gezondheid een reëel gegeven is. Het zou een indicatie kunnen zijn voor onder meer GGD’s en het ministerie van Volksgezondheid om de risico’s nauwgezet in de gaten te houden.
Van een andere orde, maar niet onbelangrijk, is het feit dat mensen het vertrouwen verliezen in de autoriteiten. Zij uiten hun frustratie op het gebrek aan respons vanuit onder meer Schiphol, de luchtverkeersleiding, de ministeries van Infrastructuur en Volksgezondheid en vanuit BAS. Melders voelen zich niet gehoord, ervaren een gebrek aan empathie en hebben te weinig invloed op de besluitvorming.
Omwonenden blijken vooral de luchtverkeersleiding te wantrouwen. Zo heerst er veel scepsis over de inzet van bepaalde startbanen als gevolg van weersomstandigheden – vaak gebruikt als motivatie om een baan in te zetten. Mensen spreken het vermoeden uit dat er vaak andere factoren een rol spelen in het baangebruik, maar dat de verkeersleiding daarover niet eerlijk is.
Gebrek aan openheid en eerlijkheid
Uit tal van meldingen spreekt het verlangen naar meer openheid en eerlijkheid. Overheid én vliegindustrie dienen zich bewuster te worden van de impact van vliegherrie en moeten deze niet bagatelliseren. Veelvuldig vliegverkeer heeft vergaande negatieve effecten op het welzijn van de mensen.
Een trendmatige analyse van de meldingen bewijst dat het draagvlak voor de luchtvaart zich in een neergaande spiraal bevindt. Er is – uitgezet in de tijd sinds de start van vliegherrie.nl – sprake van toenemende overlast, een groeiend wantrouwen jegens de autoriteiten en een stijgende bezorgdheid over de eigen gezondheid.
Het zijn alle drie trends die ongunstig zijn voor het maatschappelijk draagvlak en die steun voor het gevoerde luchtvaartbeleid ondermijnen.
Zelf aan de slag?
Geïnteresseerden kunnen de meldingen van vliegherrie.nl zelf bevragen door naar Google’s NotebookLM te gaan, te kiezen voor ‘Try NotebookLM’ en vervolgens een nieuw notebook aan te maken. Kies vervolgens ‘Bron toevoegen’ en geef daarin als bron de URL van de website (https://vliegherrie.nl) in. Na enkele seconden krijgt u een samenvatting te zien, evenals suggesties voor interessante vragen. Ook kunt u dan uw eigen vragen stellen.