Onder dreiging van een enorme claim van KLM aan het privéadres van een Schiphol-manager, voelde de directie zich gedwongen een rapport geheim te houden over de gunstige effecten van een hogere vliegtaks. Dit schrijft journalist Ashwant Nandram vandaag in de Volkskrant.
KLM wilde strategie-directeur Richard Emmerink van Schiphol persoonlijk aansprakelijk houden voor de financiële gevolgen als het rapport – waarin onder meer een vliegtaks voor overstappers wordt geopperd – openbaar zou worden gemaakt. KLM stuurde op 31 mei 2023 een e-mail met die strekking naar Emmerink.
Tegenover de Volkskrant bevestigt KLM het versturen van de dreigmail. Topman Ruud Sondag eiste van KLM dat het dreigement onmiddellijk werd ingetrokken, maar besloot vervolgens het bewuste rapport onder de pet te houden.
Nooit de Tweede Kamer bereikt
Schiphol verstuurt het brisante rapport vervolgens slechts ter kennisgeving aan twee ministeries. Daar verdwijnt het in een diepe la. De belangrijke informatie bereikt nooit de Tweede Kamer die zich op dat moment juist buigt over het luchtvaartbeleid in ons land.
Het rapport beschrijft dat met een hogere en afstandsafhankelijke belasting op vliegtickets en een heffing voor overstappers een grote stap kan worden gezet in het beperken van de maatschappelijke schade die de vliegindustrie aanricht. Op dit moment rekenen alleen Nederlandse reizigers vliegticketbelasting af, de buitenlandse overstappers hoeven niets te betalen.
Een hogere tickettaks, ook voor transferpassagiers, leidt volgens het onwelgevallige rapport tot minder passagiers en gemiddeld kortere vluchten. De klimaatschade neemt af, de geluidshinder wordt minder. En de belastingopbrengsten stijgen. Een win-win situatie voor de samenleving als geheel.
Overstappen op Schiphol duurder
Maar het voorstel raakt aan het perverse verdienmodel van KLM, dat passagiers vanuit heel Europa verleidt om met een omvliegbonus over te stappen op Schiphol. Door de taks ook in te voeren voor transferpassagiers, wordt een tussenstop in Amsterdam duurder en dus minder aantrekkelijk voor de prijsbewuste vliegconsument.
Op dit moment zijn intercontinentale tickets met een tussenstop op Schiphol vaak honderden euro’s goedkoper dan een rechtstreekse vlucht. Dat verschil loopt zo hoog op dat sommige Amsterdammers naar Düsseldorf rijden om vervolgens met KLM via Schiphol naar een verre bestemming te vliegen. Dat kan per gezin vele honderden euro’s korting opleveren.
De persoonlijke bedreigingen van KLM illustreren hoe ver directeur Marjan Rintel wil gaan om het onhoudbare verdienmodel van het bedrijf in stand te houden. Ten koste van omwonenden, milieu en klimaat moet de megahub in stand blijven, ook al blijkt uit gedegen onderzoek dat de welvaart en het welzijn er niet mee zijn gediend.
Groeiende kloof
De gang van zaken schept een goed beeld van de groeiende kloof tussen Schiphol en de rest van de vliegindustrie. De directie van het vliegveld is zich na meerdere onderzoeken terdege bewust van het feit dat krimp niet kan uitblijven om de klimaatafspraken te halen.
Tegelijkertijd blijven bedrijven als KLM – gesteund door lobbykantoor Barin – hangen in het mantra van het ‘schoner en slimmer’ vliegen. Zij hopen dat innovatie alle problemen doet verdwijnen. Maar iedere wetenschapper kan op de achterkant van een bierviltje uitrekenen dat de sector geen innovatie nodig heeft, maar een wonder om de klimaat- en overlastproblematiek op te lossen.
Het verschil in inzicht bleek enkele weken geleden ook toen actievoerders van Milieudefensie op één dag zowel Schiphol als KLM aandeden om een klimaatplan te eisen. Schiphol-baas Ruud Sondag gaf toen aan wetenschappelijk onderzoek te erkennen en te omarmen. Hij stelde zijn opvolger Pieter van Oord al te hebben geïnformeerd en dat deze het krimpbeleid wil voortzetten. Zelfs was Sondag op tournee geweest langs andere Europese vliegvelden om te pleiten voor het sneller invoeren van klimaatmaatregelen.
Lobby wint van de democratie
Toen de demonstranten een paar uur later bij het hoofdkantoor van KLM in Amstelveen verschenen, kregen ze daar een weinig realistisch verhaal te horen over schonere vliegtuigen en het bijmengen van alternatieve brandstoffen. KLM negeert de uitslag van wetenschappelijk onderzoek tot op de dag van vandaag en staart als een verstard konijn in de koplampen van de aansnellende klimaattrein.
De conclusie uit de onthulling van journalist Nandram is zeer ernstig. Een met miljarden euro’s belastinggeld gesteund bedrijfsonderdeel van een Franse multinational blijkt in ons land in staat medewerkers van een staatsbedrijf zó ernstig onder druk te zetten, dat aan de Tweede Kamer belangrijke beleidsinformatie wordt onthouden. De lobby heeft hier overduidelijk gewonnen van de democratie.