VVD-Kamerlid Peter de Groot opperde woensdag jongstleden in het luchtvaartdebat dat met de huidige ‘stillere’ vliegtuigen het Luchthavenverkeersbesluit uit 2008 wel eens ruimte zou kunnen bieden voor meer vluchten dan verkeersminister Mark Harbers denkt. Harbers hielp hem – terecht – uit de droom.
Daaruit blijkt dat de minister goed is voorgelicht over de volledige impact van het vonnis in de zaak die de stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV) aanspande tegen zijn ministerie.
Terwijl de kranten bolstonden van het feit dat de minister binnen een jaar voor minder hinder moet zorgen, bleven een aantal andere facetten van de uitspraak onderbelicht. Voor omwonenden van even groot belang is dat de rechter heeft gezegd dat de hinderberekeningen voortaan moeten worden gebaseerd op actuele cijfers en de nieuwste wetenschappelijke inzichten.
Rekenen met verouderde cijfers
Want daaraan ontbreekt het in de huidige rekenmethodes van het ministerie van Infrastructuur (I&W). Zo wordt het aantal gehinderden bepaald aan de hand van een verouderd woningenbestand, waardoor bewoners die na 2006 in hun huis zijn komen wonen, niet worden meegeteld.
Ook moet de minister voortaan de gehinderden meenemen die buiten de berekende geluidscontouren wonen en toch aanmerkelijke overlast ervaren. En moet de minister rekenen met de nieuwste inzichten over hoeveel geluid leidt tot welke overlast, de zogenaamde dosis-respons-relatie.
Schiphol rekent tot op heden met verhoudingen die vier keer gunstiger zijn (voor Schiphol) dan uit nieuw wetenschappelijk onderzoek blijkt. Alleen al daarom valt het berekende hindercijfer vier keer lager uit dan in de praktijk het geval is.
Harde grenzen aan aantal gehinderden
Juist die bepalingen in het vonnis maken de vliegindustrie en daarmee minister Mark Harbers doodnerveus. Wat is het geval? In de wetgeving over Schiphol is keihard vastgelegd dat bewoners in iedere nieuwe ronde van afspraken steeds recht hebben op een gelijkwaardige bescherming.
Dit betekent dat de hinder nooit meer ernstiger mag worden dan voorheen het geval was. Het mag wel beter worden voor de omwonenden. En die bescherming is vastgelegd in keiharde cijfers: er mogen maximaal zoveel woningen ‘ernstig gehinderd’ worden en er mag ‘slechts’ een maximum aantal mensen te maken hebben met slaapverstoring.
En daar knelt de schoen, zo weet minister Harbers. Hij haastte dan ook de verwachtingen van het VVD-Kamerlid te temperen. “Ik zou me niet rijk rekenen als ik u was. Want behalve stillere vliegtuigen zijn er andere ontwikkelingen die minder gunstig kunnen uitpakken voor de luchtvaartsector”, zo legde hij uit. Hij wees daar niet op de strikte bepalingen in het vonnis, maar zei iets over “veiligheidsmaatregelen die leiden tot meer overlast”.
Nieuwbouw niet meegeteld
Maar het grote probleem zit in de uitspraak versus de wettelijke maxima aan gehinderden en slaapverstoorden. Sinds 2006 zijn er tienduizenden gezinnen extra komen wonen in de regio Schiphol in nieuwbouwwoningen. Een goed voorbeeld daarvan is de wijk Floriande in de gemeente Haarlemmermeer. Daar zijn 6.800 woningen gebouwd die nu niet meetellen in de statistieken van I&W.
Het RIVM en de GGD’s toonden al aan dat er meer gehinderde mensen woonden buiten de officiële geluidscontouren van Schiphol dan er binnen. En de jongste wetenschappelijke inzichten geven aan dat er sowieso vier keer meer gehinderden zijn dan in de berekeningen van het ministerie worden geteld.
Als Harbers actuele bestanden en de nieuwste wetenschappelijke inzichten gaat gebruiken voor nieuwe berekeningen, dan zal het aantal ernstig gehinderden niet meer in de buurt liggen van enkele tienduizenden mensen zoals nu wordt aangenomen, maar eerder bij de 250.000 die de gezamenlijke GGD’s inschatten.
Eerder meer dan minder krimp
Dat botst vervolgens frontaal met de wet die zegt dat er nooit méér mensen overlast mogen krijgen dan in 2008 al het geval was. Het jaren rijk rekenen door de vliegindustrie kaatst nu keihard terug in het eigen gezicht.
Want als Harbers geen geitenpaadjes verzint om onder deze delen van het vonnis uit te komen, dreigt een veel grotere krimp van Schiphol dan naar de 400.000 waarop nu nog wordt gehoopt. Een halvering komt dan binnen bereik, zeker in combinatie met de eis van de rechter dat er een eerlijker afweging moet komen tussen de financiële belangen van de vliegindustrie en de belangen van de burgers.
Minister Harbers gaf in het debat duidelijk aan dat hij tot de krimpmaatregel heeft besloten “uit liefde voor de luchtvaart”. Hij legde uit dat het juridische moeras dat is ontstaan een gezonde luchtvaartindustrie in de weg staat. Harbers wil bedrijven als Schiphol en KLM behoeden voor het gevaar dat zij continu in rechtszaken worden betrokken.