Bewoners rond vijf grote Europese luchthavens roepen op om het vliegverkeer flink in te krimpen. Het is niet langer uit te leggen dat dit onderwerp in de Europese politiek niet serieus wordt besproken.
Het Nederlandse besluit om Schiphol in te krimpen is een inspiratie voor bewoners elders in de Europese Unie. Zij willen nu dat ook hun regeringen het goede voorbeeld van minister Mark Harbers volgen. Daarvoor moet de Europese Commissie wel zijn positie heroverwegen als sta-in-de-weg bij krimp. De oproep:
Beperking van het luchtverkeer: een noodzakelijke maatregel voor de gezondheid en het klimaat!
“Wij, de bewoners rond de vijf drukste luchthavens van Europa – Parijs-Charles de Gaulle, Londen-Heathrow, Madrid-Barajas, Frankfurt Main en Schiphol – roepen onze regeringen en Europa op om een maximum aantal vluchten vast te stellen voor alle vliegvelden om de ongecontroleerde groei van het vliegverkeer een halt toe te roepen.
Het luchtverkeer is bijna terug op het niveau van 2019 en zou tegen 2040 kunnen verdubbelen. Dit zou catastrofaal zijn, wetende dat deze groei niet verenigbaar is met de klimaatdoelstellingen of met de bescherming van de gezondheid van mensen die last hebben van lawaai en luchtvervuiling.
De wetenschappelijke onderzoeken zijn duidelijk en laten geen ruimte voor twijfel. Bovendien zijn er voor veel Europese bestemmingen alternatieven met de trein. Gezien deze situatie moeten er duidelijke en vastberaden politieke keuzes worden gemaakt, zoals onlangs het geval was voor Schiphol.
Schiphol internationaal voorbeeld
De Nederlandse overheid en de CEO van Schiphol hebben zich gerealiseerd dat de groei van het luchtverkeer niet langer houdbaar is. Daarom willen ze het aantal vluchten verminderen, nachtvluchten verbieden, privéluchtvaart verbannen en zijn de plannen voor een nieuwe start- en landingsbaan geschrapt.
“We kunnen de mensen in de regio niet vragen om jarenlang offers te brengen voor mensen die voor slechts een vakantie vliegen”, zei Ruud Sondag, de vorige CEO van de luchthaven. Tientallen miljoenen mensen hebben dag en nacht last van vliegtuiglawaai en -vervuiling. Lawaai is een groot probleem voor de volksgezondheid en veroorzaakt slaapstoornissen, cognitieve problemen, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.
Alleen al in Frankrijk worden de maatschappelijke kosten geschat op 6,1 miljard euro per jaar. Toch voldoet geen van de Europese luchthavens aan de Europese richtlijnen en verordeningen die hen verplichten om plannen op te stellen om het geluid te verminderen. Integendeel, nog steeds blijven de geluidsniveaus rond luchthavens stijgen, zoals blijkt uit officiële geluidsbelastingkaarten.
250.000 doden door ultrafijnstof
Elk jaar veroorzaakt luchtvervuiling meer dan 250.000 doden in Europa. Daar levert de luchtvaart een belangrijke lokale bijdrage aan. De ultrafijne deeltjes die worden uitgestoten door vliegtuigmotoren zijn kleiner dan die van dieselmotoren en daarom giftiger. Maar ze worden niet gereguleerd of gemeten. Luchtvervuiling door luchthavens blijft een vergeten onderwerp in het luchtkwaliteitsbeleid.
Wat het klimaat betreft, is de impact van de luchtvaart verre van verwaarloosbaar. De commerciële luchtvaart is verantwoordelijk voor bijna 5 procent van de Europese CO2-uitstoot en bijna 7 procent van die in Frankrijk. Uit een studie blijkt dat de twintig meest vervuilende luchthavens ter wereld – waaronder Paris-CDG, London-Heathrow, Frankfurt en Schiphol – in 2019 evenveel CO2 hebben uitgestoten als 58 kolencentrales! En dan hebben we het nog niet over de klimaatimpact van andere emissies dan CO2, die de impact van CO2 minstens verdubbelen.
Het gewicht van de luchtvaartsector in de wereldwijde CO2-uitstoot is twee keer zo groot als dertig jaar geleden en is des te buitenproportioneler omdat slechts een klein deel van de bevolking vliegt, voornamelijk als vrijetijdsbesteding. In een tijd waarin Europa en onze regeringen iedereen vragen om een inspanning te leveren om de klimaatafspraken na te komen, is het moeilijk te begrijpen waarom de luchtvaart hiervan zou moeten worden vrijgesteld.
Technofixes onvoldoende
Als de sector zijn steentje wil bijdragen aan het verminderen van de uitstoot, is het terugdringen van het vliegverkeer essentieel. Technologische vooruitgang noch zogenaamde ‘duurzame’ vliegtuigbrandstoffen zullen de klus niet klaren binnen de tijd die ons nog rest.
Uit twee rapporten die Amsterdam Airport Schiphol in januari 2024 publiceerde, blijkt overduidelijk dat de uitstoot van Schiphol en de Europese luchtvaart in 2030 met ten minste 30 procent moet zijn afgenomen ten opzichte van 2019 om te voldoen aan het Klimaatakkoord van Parijs.
De luchthavendirectie erkent dat er op de korte en middellange termijn geen andere oplossing is dan het vliegverkeer snel te verminderen. Dit zou meteen de negatieve impact op de volksgezondheid beperken. Aangezien zo’n koerswijziging impact zal hebben op de werkgelegenheid, is het essentieel om rekening te houden met de omscholing van de betrokken werknemers.
Wij, de slachtoffers van de vliegtuigoverlast en de huidige en toekomstige slachtoffers van de opwarming van de aarde, komen van 13 tot 17 maart 2024 in Frankrijk en in de rest van Europa in actie om onze regeringen en de Europese Commissie te vragen de koers te volgen die door Nederland is ingezet, door eindelijk concrete maatregelen te nemen: het beperken van het aantal vluchten om er zeker van te zijn dat lawaai, luchtvervuiling en CO2-uitstoot afnemen – plus een nachtsluiting voor alle vliegvelden.”
Getekend te Parijs op 12 maart 2024
Paris-CDG
Françoise Brochot (voorzitter Advocnar en lid GARE), Audrey Boehly (woordvoerder Collectif Non au T4), Chantal Beer-Demander (voorzitter UFCNA)
London-Heathrow
Steve Rising Tide (coördinator Stay Grounded United Kingdom), Anna Hughes (directeur Flight Free UK)
Frankfurt-Main
Michael Flörsheimer (lid BBI-Bündnis der Bürgerinitiativen im Rhein-Main-Gebiet)
Madrid-Barajas
Juan Manuel Martínez (woordvoerder Plataforma contra la ampliación de Baraja), Pablo Muñoz Nieto (coördinator campagne duurzame mobiliteit bij Ecologistas en Acción), Enrique Villalobos (voorzitter Federación Regional de Asociaciones Vecinales de Madrid), María Roca (lid adviesraad Asociación Española de Educación Ambiental), Rosa María Prieto Fernández (lid Asociación Vecinal de Mejorada del Campo), Eloy Rodríguez (lid van Plataforma contra el ruido de San Fernando de Henares), Esther Moraga (lid van Asociación Vecinal Parque Henares), Jesús Fernández Guinea (lid van Asociación Vecinal Jarama), Gabriel Reina (lid van Asociación por la Defensa de Belvis)
Schiphol
Alfred Blokhuizen (voorzitter Schipholwatch), Roald Fekken (lid Amsterdam Fossielvrij), Matt Poelmans (lid Omgeving Zonder Vlieghinder), Wouter Looman (bestuurslid Platform Vliegoverlast Amsterdam), Johan Vollenbroek (voorzitter stichting Mobilisation for the Environment)