Met één streek van de pen hoopt de gemeente Haarlemmermeer af te komen van bijna alle bezwaren die bezorgde bewoners hebben ingediend tegen een nieuwe vergunning voor een PFAS-gifopslag van Schiphol. Burgers zijn woest, maar vastberaden.
Om de strijd tegen de gifopslag en gifreinigingsinstallatie van Schiphol te faciliteren heeft SchipholWatch een app-groep aangemaakt voor de bewoners van Badhoevedorp. Word lid en werk samen om de vergunning te bestrijden, desnoods via de rechter.
Volgens een document dat de gemeente toestuurde aan de bewoners kunnen alléén mensen die binnen een straal van 500 meter bij de gifopslag wonen bezwaar maken. Dat zijn slechts vijf van de in totaal meer dan 600 indieners.
De redenering die de gemeente hier volgt is bizar. Het college van burgemeester en wethouders onder leiding van Marianne Schuurmans beroept zich op een oud arrest dat ging over de stank van een vleeskuikenbedrijf. Hoewel geuroverlast een serieus probleem kan zijn, is het risico bij Schiphol veel groter: daar wordt gewerkt met zeer giftige PFAS-verbindingen die al bij een geringe opname in het lichaam ernstige ziektes kunnen verspreiden, waaronder kanker.
In het geval Schiphol gaat het bovendien vooral om PFOS, één van de giftigste verbindingen uit de PFAS-groep. Wetenschappelijk is aangetoond dat deze soort zich zeer makkelijk verspreidt via de bodem en het grondwater. Niet voor niets gelden voor PFOS extreem strenge eisen.
Risico op snelle verspreiding gif
PFOS kan als het in de bodem, het grondwater of oppervlaktewater belandt zeer snel grote afstanden overbruggen. Uit onderzoek in Amerika is bekend dat er op tientallen kilometers van een bron negatieve gezondheidseffecten kunnen optreden. Het afbakenen van een gebied met een straal van 500 meter doet dan ook geen recht aan de grote risico’s van het opslaan en verwerken van PFOS.
Los daarvan is de jurisprudentie waarop de gemeente zich beroept later vernietigd door de Raad van State. Dat betekent dat de hoogste rechter in ons land dat vonnis al ongepast vond voor geuroverlast, laat staan voor de mogelijke verspreiding van ernstig giftige stoffen.
In het vervolg van het verweer grossiert Haarlemmermeer in de drogredeneringen. Het PFAS-stof zou niet kunnen verwaaien omdat er folie wordt toegepast. En waar het open ligt wordt de gifgrond nat gehouden (waar gaat dat water heen?) en transport van het PFAS zal niet plaatsvinden bij harde wind (wel bij een briesje?).
Gewaagde aannames
Het zijn nogal gewaagde aannames, gezien de manier waarop Schiphol in het recente verleden onzorgvuldig omging met de PFAS-grond. Nota bene stelt het vliegveld zelf dat het folie geen ‘waterdichte’ oplossing is.
Deskundigen wijzen er SchipholWatch op dat voor de opslag van de gifgrond verplicht gebruik moet worden gemaakt van de ‘best beschikbare technieken’. Dat het folie op en onder de Schiphol-opslag daar niet onder vallen, is duidelijk. Immers zou het veiliger zijn een overdekte hal of afsluitbare opslagcontainers te gebruiken. Schiphol voldoet daarom niet aan deze verplichting en de gemeente vindt het best.
Brisant advies ILT
In een brisant advies waarschuwde ook de nationale Inspectie Leefomgeving & Transport (ILT) al tegen stofemissies uit bepaalde onderdelen van de op te richten reinigingsinstallatie, maar ook vanuit de tijdelijke opslagdepots. Haarlemmermeer en de omgevingsdienst negeren dit advies volledig.
ILT stelt bovendien klip en klaar dat een zeiltje onder de gifgrond niet voldoende is.
En dan is het nog maar de vraag of Haarlemmermeer wel het bevoegd gezag is voor deze vergunning. ILT is in ieder geval overtuigd van het feit dat de PFAS-reinigingsinstallatie onder de provincie valt. Dan is het waarschijnlijk dat ook de tijdelijke depots daaronder vallen, het is immers één installatie met depots voor aan- en afvoer. Althans, zo ziet ILT het.
Mogelijk het wrangste onderdeel uit het verweer van de gemeente is dat het college van mening is dat de bezwaarmakers zelf maar aannemelijk moeten maken dat er sprake is van onaanvaardbare risico’s. Daarmee probeert zij de burgers een rad voor ogen te draaien: het is immers onze overheid die een zorgplicht heeft en voor een schone en veilige leefomgeving dient te zorgen. Wetenschappelijk bewijs stapelt zich op over de schadelijkheid van PFAS en specifiek het op Schiphol veel voorkomende PFOS.
Gemeente graaft zich in
De gemeente neemt een enorm juridisch risico door zo opzichtig weg te kijken van de risico’s van de gifopslag van Schiphol. Dat wordt nog eens versterkt door het feit dat Haarlemmermeer totaal geen zicht heeft op de omvang van alle verontreinigingen. Hoogheemraadschap Rijnland beschikt niet over actuele metingen, de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft geen totaalplaatje. Hoewel wettelijk verplicht heeft nimmer sanering plaatsgevonden en zijn slechts partijen gifgrond naar buurgemeenten geëxporteerd.
Haarlemmermeer speelt hier een wrang hoog spel. Gepoogd wordt bezorgde burgers de wind uit de zeilen te nemen op de formele grond van niet-ontvankelijkheid. Daarmee hoopt het college kennelijk de echte problemen te ontwijken – de intense en wijdverbreide PFAS-vervuiling op en rond het vliegveld.
Officieel vindt de gemeente zichzelf het bevoegd gezag, maar met deze werkwijze kan het natuurlijke gezag rap verwateren. Als burgers niet langer vertrouwen op de lokale gezagsdragers, ontstaan terecht spanningen en onbegrip onder de bevolking. Het college van burgemeester en wethouders mag beseffen dat vertrouwen te voet komt en te paard verdwijnt.
Meerdere bewoners van het dichtbij de gifopslag gelegen Badhoevedorp verwachten niet veel van de uitkomsten van de hoorzitting morgenvroeg. Zij overwegen naar de rechter te stappen als de gemeente onvoldoende oor heeft voor de bezwaren.